تأثیر پایگاه اجتماعی هیأت وزیران ایران در تصمیم گیری های کلان (راهبردی) دولت ها (1368 ـ 1388)

مطالعه و تحقیق درباره ‎ی منشأ و پایگاه اجتماعی نخبگان و نقش آن در تصمیم گیری سیاسی از اساسی ترین تحقیقات در حوزه جامعه شناسی سیاسی است. پایگاه اجتماعی نشان دهنده موقعیت و جایگاه فرد در جامعه است؛ با مطالعه شغل فرد، شغل پدر، منابع درآمد، سن، سطح تحصیلات و ... می توان به پایگاه اجتماعی هر فرد پی برد. از دیدگاه جامعه شناسی سیاسی مجموعه ی این معیارها که از آن تحت عنوان پایگاه اجتماعی نام برده می شود، در تصمیم گیری راهبردی نخبگان سیاسی تأثیرگذار است. به عبارت دیگر، فرآیند تصمیم گیری در دستگاه قدرت و حکومت کشورها، به ویژه کشورهای درحال توسعه تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد، از جمله عوامل تأثیرگذار در این زمینه، پایگاه و منشأ اجتماعی شخص نخبه است. این پایان نامه با روش توصیفی ـ تبیینی، با بررسی پایگاه اجتماعی هیأت وزیران جمهوری اسلامی ایران در فاصله سال های 1368 ـ 1388 و همچنین بررسی تصمیمات کلان و راهبردی اتخاذ شده در دولت های هاشمی رفسنجانی (توسعه اقتصادی)، سید محمد خاتمی (توسعه سیاسی) و محمود احمدی نژاد (عدالت اجتماعی) به بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی هیأت وزیران بر تصمیم گیری کلان و راهبردی این دولت ها می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد، شاخصه های پایگاه اجتماعی از قبیل محیط تحصیل، شغل پدر و تعلق طبقاتی اعضای کابینه، نوع تخصص، محل زندگی و تولد و ... هر یک به نحوی در تصمیم گیری راهبردی هیأت وزیران این دولت ها تأثیر گذار بوده است. در واقع ارتباطی مستقیم بین پایگاه اجتماعی هیأت وزیران و تصمیمات کلان (راهبردی) اتخاذ شده در دولت های علی اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد وجود داشته است؛ هرچند نمی توان تأثیر سایر عوامل موثر بر تصمیم گیری هر یک از این دولت ها را نادیده گرفت. این امر ضرورت توجه بیشتر به انتخاب افرادی که متناسب با پایگاه اجتماعی، نوع تخصص و شرایط اجتماعی، عهده دار سمت ها و مناصب مهم و حساس سیاسی می شوند را دوچندان می کند، زیرا آینده هر نظام سیاسی در گرو تصمیماتی است که از جانب نخبگان و تصمیم گیرندگان سیاسی آنان اتخاذ می شود.